Liber VII
623

tertio’ue uentriculo animalis spiritus a cerebri uirtute elaboratur, quam ab opportuno elementorum ad iustitiam cerebri substantiæ temperamento, pendere credimus. Porro huius spiritus animalis portiotertio cerebri uentriculo per oblongum meatuminter ea corpora cerebri quæ clunibus et testibus assimilabuntur porrectum, in cerebelli uentriculum fertur, quem partim cerebelli sinus, partim dorsalis medullæ cauitas efformant. Ab hoc uentriculo indorsalem medullam, atque ita in neruos ab illa propagatos, animalis spiritus non mediocris portio digeritur. A reliquis autem cerebri uentriculis, spiritum in neruos ab illis proxime principium ducentes, ac sic in sensuum motusque arbitrarij organa dispensari arbitramur. non admodum anxie disceptantes, num spiritus ille tenuissimus per aliquos neruorum meatus (ut uitalis per arterias) an secundum nerui corporis latera luminis modo ad columnam, dirigatur : an uero neruorum duntaxat continuitate cerebri uis ad partes pertingat. Atque hactenus sane cerebri functiones in uiuorum animalium sectionibus admodum probabiliter et uere quodammodo possum assequi. Sed qui in imaginatione, ratiocinatione, cogitatione, memoria (aut quomodocunque aliter, nescio quorum dogmatibus acquiescens, principis animæ uires subdiuidere, aut enumerare uelis) cerebrum suo fungatur munere, haudquaquam ex sententia apprehendo. et si forte accurato indefessoque cerebri partium intuitu, ac deinceps ex reliquarum partium corporis, quarum usus uel leuiter in dissectione exercitatum haud latet, speculatione, qua similitudo indagaretur, uel probabile quid indipisci possem, id sane citra sanctissimæ fidei labem neutiquam conficeretur. Thomæ, Scoti, Alberti et eius cohortis scriptorum de cerebri ventriculis opinio. Quis enim, Deum immortalem, huius ætatis philosophorum, addam et theologorum uulgus non admirabitur, qui tam ridicule diuinæ ac summe admirabili hominis cerebri machinæ detrahentes, ex ipsorum somnijs in humanæ fabricæ conditorem impijssimis, non secus quam si Promethei essent, nescio quam cerebri struem nugacissime ementiuntur, eam quam incredibili prouidentia atque adeo eis quos corpori præstare debuit usibus affabre immensus rerum Opifex effinxit, procul ab oculis arcentes, suamque tot inartificiosis abundantem monstris præponentes, et parum (pro pudor) soliciti in quantam impietatem teneros quos instituunt animos temporis successu rapiunt, tunc uidelicet, quum illi præceptorum sectis non amplius addicti, et Naturæ operum discendi cognoscendique studio flagrantes, proprijs manibus in homine cæterisque animalibus, quæ ipsis fuere tradita, rimari, altiusque expendere aggrediuntur. Nondum enim memoriæ excidit, me quum in Castrensi pædagogio Louaniensis gymnasij facile præcipuo ac laudatissimo, philosophiæ operam nauarem, in commentarijs quos præceptor noster professione theologus, ob idque ad pias opiniones cum philosophorum miscendas inter reliquos eius Academiæ moderatores paratissimus, in Aristotelis libros De Anima prælegebat, scripsisse, cerebrum tribus donari uentriculis, atque horum primum anteriorem, secundum medium, et tertium posteriorem esse, eosque a situ ad hunc modum nomen obtinere, et a functione etiam aliter appellari. Siquidem primus seu anterior, qui frontem respiceredicebatur, sensus communis uentriculus nuncupatus est, quod ab hoc quinque sensuum nerui suis intrumentis deferri, et dein horum neruorum beneficio odores, colores, sapores, sonos, et tactiles qualitates in hunc uentriculum deduci, illi homines arbitrarentur. Ac proinde præcipuus primi uentriculi usus censebatur, ut obiecta quinque sensuum, quorum genus sensum communem uulgo uocamus, reciperet : atque illa ad secundum uentriculum, qui meatu quodam primo nectebatur, transmitteret, quo secundus de eo obiecto imaginari, ratiocinari et cogitare possit. quippe uentriculo illi cogitatio seu ratio tribuebatur. Tertius autem uentriculus memoriæ erat sacer, in quem secundus omnia quæ ex obiectis illis, de quibus abunde ratiocinatus esset, mandari uoluit, commode deponebat. Atque tertius uentriculus hæc prout humidior siccior'ue erat, aut ocyus aut tardius sibi, uelut in ceram aut lapidem duriorem insculpebat. Dein pro sculpturæ leuitate uel difficultate præsentem uentriculum quæ ipsi mandantur, aut breuiori, aut longiori temporis interuallo asseruare, commentaria illa docent. Neque profecto tertius iste uentriculus hæc sibi suoque nomine, aut retinet, aut insculpit, sed secundi uentriculi gratia, nimirum ut quoties hic de aliquo memoriæ sinui concredito, ratiocinari instituit, ille ocyus hoc quicquid est in secundum uentriculum deleget, ac ueluti in rationis officinam uersandum exporrigat. Cæterum ut singula quæ ita nos edocebamur, aptius assequeremur, tabula quædam ostendebatur nescio a qua philosophiæ margarita deprompta, dictosque iam uentriculos oculis subijciens, quam nos discipuli prout scholasticæ picturæ quisque erat studiosior, suis commentarijs expressius appingebamus. Neque hac figura tres duntaxat uentriculos complecti nobis persuadebatur, uerum ipsam quoque omnes simul capitis partes, nedum cerebri, ostendere arbitrabamur. Atque hæc Opificis nostri solertiam in corporis humani fabrica nunquam inspicientium sunt figmenta : quiquam in cerebri constructione enarranda aberrent, sequens sermo ostendet, qui eadem methodo qua in duobus proxime præcedentibus libris usus sum, post perfunctoriam hanc cerebri descriptionem, ipsius partes seorsum singulas una cum